1.1 De uitstoot van CO2 is in Apeldoorn met 29% verminderd

Begin 2020 is het Energiepunt aan de Paslaan 1 geopend. Het Energiepunt is gericht op het informeren, adviseren en verleiden van bewoners om energiebesparende maatregelen te nemen. Het Energiepunt is hét fysieke punt waar alle inwoners en VVE’s van Apeldoorn terecht kunnen voor vragen, maar ook een handelingsperspectief krijgen, rondom energie. Denk hierbij aan o.a. zonnepanelen, isolatie en ventilatie. Maar ook thema’s buiten de energietransitie hebben hier een plek gekregen (circulariteit en klimaatadaptatie).

Dit doen we d.m.v. het verder fysiek inrichten van het informatiepunt. Presentatie en waar mogelijk werkend opstellen van verschillende warmtepompen en isolatie en ventilatie oplossingen.

We geven actieve voorlichting in de vorm van webinars over o.a. zonnepanelen, ventileren, glas en kozijnen, isoleren, elektrisch verwarmen (o.a infraroodpanelen) en kleine energiezuinige oplossingen voor in en om het huis.

We organiseren Apeldoorn brede collectieve inkoopprogramma’s (o.a. zonnepanelen).

Indicatoren:

• We zijn net begonnen en zijn nu gegevens aan het verzamelen rondom bezoekersaantallen. De eerste gegevens laten al zien dat de bekendheid van het Energiepunt toeneemt en dat de bezoekersaantallen groeien. Jaarlijks willen we deze groei vasthouden.
• Bewoners en bezoekers gaan we actief bevragen naar hun tevredenheid over onze toepassing van webinars, acties, en persoonlijk advisering. We willen hiervoor ons als maar groeiende klantenbestand gebruiken om hen via nieuwsbrieven op de hoogte te houden en de tevredenheid te peilen. Eind 2020 verwachten we een eerste peiling te kunnen aanleveren.

Veel energiemaatregelen die woningeigenaren kunnen treffen zijn weliswaar rendabel, maar vergen een investering, die zich pas na lange tijd terugverdient. Veel woningeigenaren kunnen deze investeringsbedragen niet op tafel leggen en kunnen het ook niet lenen. Ook woningeigenaren die het geld wel kunnen lenen, zijn vaak terughoudend om te investeren in energiemaatregelen, omdat het restantbedrag van de lening bij verkoop van de woning meteen moet worden afgelost.

Om bovengenoemde belemmeringen van woningeigenaren weg te nemen, zijn allerlei financiële constructies bedacht en nog te bedenken.

Indicatoren:

De indicatoren voor deze ontwikkelfase zijn gericht op het ontwikkelen van de arrangementen. In de jaren hierop volgend zullen we monitoren op en rapporteren over de mate waarin ze gebruikt zijn.

• In 2021 stellen we een overzicht voor woningeigenaren beschikbaar van financiële regelingen en arrangementen waar zij gebruik van kunnen maken.
• In samenwerking met het Klimaatverbond en een aantal andere gemeenten uit de regio en elders uit Nederland ontwikkelen we constructies (Esco’s) voor de technische en financiële ontzorging van bewoners bij de wijkgerichte aanpak van verduurzaming van de gebouwde omgeving, en één van deze constructies gaan we als pilot toepassen.
• Het project Transform gaat de komende jaren aan de slag met een concrete aanpak waarbij marktpartijen bij elkaar worden gebracht om te komen tot een gezamenlijke menukaart van verduurzamingsoplossingen, technisch en met gebruikmaking van bestaande financiële instrumenten. Deze partijen leveren hun eigen, op elkaar afgestemde integrale inbreng voor ingrepen bij grote aantallen woningen (tientallen tot honderden per pakket van maatregelen).
• Het Rijk overweegt een regeling te lanceren als vervolg op de huidige Regeling Reductie Energiegebruik, waarmee Apeldoorn bijna € 1,7 mln heeft ontvangen voor kleine energiemaatregelen bij koopwoningen. Apeldoorn zal gebruik maken van deze nieuwe regeling.

De cVVP is een sociaal en technisch innovatief model dat de distributie van duurzame energie op lokaal niveau regelt. De bewoners vormen hierin de organisatie en houden de voordelen in de wijk (voor en door burgers). In 2020 hebben we hiervoor zelfs de publieksprijs ontvangen!

De succesvolle implementatie van cVVP in Loenen gaan we breder toepassen in Apeldoorn en binnen de Cleantech Regio.

In 2021 loopt de woonagenda af. Dit betekent dat er nieuwe afspraken gemaakt worden over de stappen die gezet worden naar energie-neutraliteit en dat deze vertaald worden in de prestatie-afspraken met de corporaties en de huurdersverenigingen.

De prestatieafspraken leggen we vast in de Woonagenda, de voortgang daarvan monitoren  we en delen we regelmatig met de Raad.

Bedrijven in de gebouwde omgeving gebruiken net zoals woningen warmte en elektriciteit. Deze kunnen in veel gevallen duurzaam worden opgewekt in of bij het gebouw, of worden betrokken van buren. Industriële bedrijven hebben naast warmte en elektriciteit voor gebouwfuncties ook elektriciteit en soms hoge temperatuur warmte nodig voor bedrijfsprocessen. Vanwege de relatief lage prijzen die grootverbruikers betalen voor energie ontbreekt veelal een prikkel om rendabele besparingsmaatregelen te treffen. Na het treffen van besparingsmaatregelen is er vaak nog restwarmte beschikbaar om via een warmtenet aan andere gebruikers te leveren.

• Het ‘speelveld’ van bedrijven wordt in beeld gebracht, door een ordening aan te brengen in typen en categorieën bedrijven en bedrijfssectoren, de gemeentelijke, provinciale en landelijke stimuleringsinstrumenten die ingezet kunnen worden en de reeds lopende projecten die bijdragen aan de energietransitie en besparing zoals het controleprogramma op de erkende maatregelen (EML-controles). Op deze manier weten we waar we onze focus moeten leggen.
• Hierna wordt een aanpak ontwikkeld gericht op meer besparing, grootschalige opwek, voor het leveren van restwarmte en voor het gebruik van duurzame warmtebronnen bij en door bedrijven.

Energiebesparing kunnen we stimuleren door zelf als gemeente het goede voorbeeld te geven. Dit kan door kansen en mogelijkheden te benutten in onze eigen bedrijfsvoering, het vastgoed, het eigen vervoer en in de openbare ruimte. Daarnaast kunnen we nog beter de kansen en mogelijkheden benutten van onze eigen beleidsinstrumenten, wat leidt tot meer integraal en effectiever beleid. Dit geldt ook voor diverse (Europese subsidie) projecten die in een bepaald gebied plaatsvinden.

Indicator:

• Vastgoed realiseert voor de vastgoedportefeuille een energiebesparing van 50% in 2021 ten opzichte van 2016 (zie MPV).

De komende jaren moet er meer energie uit duurzame bronnen komen. Dus meer energie uit zon, wind, biomassa, oppervlaktewater, rioolwater, etc. Bij grootschalige opwek gaat het de eerstkomende jaren met name om het realiseren van duurzame elektriciteit opwek binnen Apeldoorn uit zonne- en windenergie: 298 MWp panelen op daken, zo’n 250 ha zonneveld (478 MWp) en 20 grote windturbines operationeel uiterlijk 2030.

Indicatoren:

• In de periode 2021 -2024 voegen we 419 TJ toe door zon op dak.
  • Apeldoorn is Koploper in zon-op-dak. Door verleiden, informeren van burgers, bedrijven en instellingen en het aanbieden van financiering wordt in de periode 2021 t/m 2024 per jaar 419 TJ elektriciteit opwek toegevoegd door dakgebonden zonne-energie bij woningen en bedrijven. Dit komt overeen met het elektriciteitsgebruik van ruim 40.000 woningen.
• In 2021 zijn er 10 zonneparken in procedure om tot vergunningverlening te komen.
  • Nieuwe initiatieven worden afgewogen om tot vergunningverlening te komen, om de realisatie van 264 TJ per jaar elektriciteit opwek in de periode 2021 t/m 2024 mogelijk te maken. We streven naar 50% financiële participatie door lokale bewoners en bedrijven. Het afwegingskader voor Apeldoornse zonneparken wordt toegepast, geëvalueerd en indien nodig geactualiseerd.  
• We stellen een uitvoeringsstrategie voor Windenergie op
  • In de Omgevingsvisie zijn zoekgebieden opgenomen voor windenergie. Een normenkader en een uitvoeringsstrategie komen in 2021 tot stand, gericht op de realisatie van 20 Windturbines uiterlijk 2030, goed voor 432 TJ per jaar elektriciteit opwek.
• We stellen de Regionale energiestrategie (RES) vast.
  • De Regionale Energiestrategie voor de Cleantech Regio wordt vastgesteld in 2021. Deze RES 1.0 wordt in 2023 herijkt tot de RES 2.0. In de RES staan hoofduitgangspunten met daaruit voortkomende zoekgebieden voor zonneparken en windenergie op regionaal schaalniveau, die vertaald worden in het gemeentelijk omgevingsbeleid. Op basis van de RES 1.0 wordt eveneens een aanpak ontwikkeld voor de aansluiting op de infrastructuur.

In het nationaal Klimaatakkoord staat dat van gemeenten wordt verwacht dat zij plannen maken om in 2030 1,5 miljoen bestaande woningen verduurzaamd te hebben. Vervolgens is het de bedoeling dat in 2050 de gehele gebouwde omgeving van het aardgas af is. Voor Apeldoorn betekent dit dat voor ruim 71.000 woningen en 9.100 utiliteitsgebouwen een duurzame oplossing moet worden gevonden voor het verwarmen van deze woningen en gebouwen.

Indicatoren:

• In 2021 stellen we de eerste Transitievisie Warmte vast
  • We leggen in de Transitievisie Warmte per buurt het tijdpad vast voor een (stapsgewijze) aanpak richting aardgasvrij in 2050. Dit doen we in samenwerking met de betrokken stakeholders (woningcorporaties, deA, Liander). De inwoners van Apeldoorn, maar ook de raad nemen we mee in dit traject via een gerichte participatie- en communicatie. In regioverband worden kennis en best practices uitgewisseld met de andere Cleantech gemeenten, provincie Gelderland, Liander en de twee waterschappen.

• In 2021 stellen we een vervolgstrategie voor de 4 wijken van de toekomst op
  • De wijken van de toekomst leveren ons informatie over de meest effectieve samenwerking tussen bewoners, gemeente en andere professionele stakeholders bij het opstellen en uitvoeren van plannen voor het aardgasvrij maken van buurten. Aan de hand van een evaluatie van de 4 wijken (Kerschoten, De Maten, Loenen en de Parken) van de toekomst wordt een voorstel gedaan over het vervolg van de 4 wijken van de toekomst.

• Als gemeente nemen we een heldere rolneming in ten opzichte van lokale energiecoöperaties.
  • De lokale energiecoöperaties in Apeldoorn bereiken veel. De mogelijkheden voor samenwerking van gemeente en de lokale energiecoöperaties in de warmtetransitie brengen we in beeld. Wij versterken o.a. het partnerschap met deA door afspraken te maken over de rol van deA in de warmtetransitie. Een lokale “Taskforce Warmte” die de Apeldoornse wijkaanpak ondersteunt is denkbaar.

• We stellen een kwalitatieve en kwantitatieve inventarisatie op van duurzame bronnen
  • Een eerste kwalitatieve en kwantitatieve inventarisatie wordt opgesteld van de duurzame bronnen die beschikbaar zijn om in de gebouwde omgeving aardgas te vervangen voor het verwarmen en koelen van gebouwen. De volgende bronnen zullen bij deze inventarisatie worden betrokken: koude en warmte uit de bodem, aardwarmte (geothermie), restwarmte van bedrijven, buitenlucht, warmte uit rioolwater (riothermie), warmte uit drinkwater, warmte en koude uit oppervlaktewater (aquathermie), biogas, biomassa, thermische zonne-energie, warmte uit gebouwen (WKO) en warmte uit asfalt.

• We ontwikkelen een duurzaam en kostenefficiënt energiesysteem
  • Voor opgewekte hernieuwbare elektriciteit en voor veel duurzame warmte- en koudebronnen geldt dat ze niet op het juiste moment in de juiste hoeveelheid beschikbaar zijn om te voorzien in de vraag. Daarnaast bieden pieken in zowel de vraag als in het aanbod van energie enorme uitdagingen voor de capaciteit van de energie-infrastructuur. Er is daarom behoefte aan opslag van elektriciteit, warmte en koude, bijvoorbeeld in de vorm van waterstof of ondergrondse WKO-systemen, aan het beperken van pieken in de vraag en in het verwerken van tijdelijke overschotten. Als vervolg op en uitbreiding van het cVPP-project zal er een model worden ontwikkeld waarin vraag, aanbod, opslag en piekmanagement van energie in Apeldoorn in verhouding tot elkaar en in relatie met landelijke ontwikkelingen kunnen worden gedimensioneerd en onderzocht om te komen tot een duurzaam en kostenefficiënt energiesysteem.

• We voeren een pilot groene waterstof uit
  • In 2021 voert Loenen in samenwerking met Veluwonen een haalbaarheidsonderzoek uit naar de Ebox als alternatief voor een all-electric oplossing in de warmtetransitie. De Ebox bestaat uit een luchtwarmtepomp, (waterstof) HR-ketel, warmtebuffer, batterijen, electrolyser en een waterstof buffer en blijkt kansen te bieden voor de warmtetransitie. We willen graag innoveren rond de toepassing van groene waterstof en zullen een pilot bij een blok woningen van Veluwonen daarom financieel faciliteren. De pilot zal naar verwachting in 2022 worden gerealiseerd, waarna de resultaten worden gebruikt voor eventuele vervolgprojecten met groene waterstof.

Ombuigingsvoorstel: Niet verder laten groeien van het Energiefonds.

Het Energiefonds wordt stapsgewijs gevuld tot een omvang van € 10 miljoen door stortingen van een buffer van 10% van de omvang van het fonds in de Algemene Reserve vanuit het budget voor Energietransitie.

Indien aanvragen in hetzelfde tempo blijven binnenkomen als de afgelopen twee jaar, dan is naar verwachting de fondsomvang van € 6 miljoen die in 2020 is bereikt, voor de komende jaren voldoende. Indien het fonds tijdelijk niet wordt aangevuld, dan vervalt de in 2021 en 2022 geraamde toevoeging aan de Algemene Reserve van 2 x € 200.000.